วันที่ 10 กุมภาพันธ์ ของทุกปี เป็นวันคล้ายวันสถาปนากองอาสารักษาดินแดน ซึ่งกองอาสารักษาดินแดน มีฐานะเป็นนิติบุคคลจัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 ประกาศใช้เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2497

มีวัตถุประสงค์ให้มีกำลังสำรองในการช่วยเหลือประชาชนและประเทศชาติ ในยามปกติ และยามสงคราม โดยการรับสมัครจากราษฎรชายหญิงที่สมัครใจอาสาเข้ามาเป็นสมาชิกกองอาสารักษาดินแดน ภายใต้สังกัดกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

โดยแบ่งส่วนราชการกองอาสารักษาดินแดนออกเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนกลาง มีกองบัญชาการกองอาสารักษาดินแดน (บก.อส.) รับผิดชอบการบริหารงานในส่วนกลาง โดยมี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย เป็นผู้บัญชาการกองอาสารักษาดินแดน และส่วนภูมิภาค มีกองบังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด (บก.อส.จ.) รับผิดชอบการบริหารงานในส่วนภูมิภาค โดยมีผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นผู้บังคับการกองอาสารักษาดินแดนจังหวัด และกองร้อยอาสารักษาดินแดนอำเภอ (ร้อย อส.อ.) โดยนายอำเภอเป็นผู้บังคับกองร้อยอาสารักษาดินแดนอำเภอ เป็นผู้ควบคุมบังคับบัญชา

ปัจจุบันกองอาสารักษาดินแดน กระทรวงมหาดไทย สั่งใช้สมาชิกกองอาสารักษาดินแดน (อส.) จำนวน 26,531 นาย ประจำทั้ง 971 กองร้อยทั่วประเทศ มีหน้าที่ตามพระราชบัญญัติกองอาสารักษาดินแดน พ.ศ. 2497 ดังนี้

1) บรรเทาภัยที่เกิดจากธรรมชาติและการกระทําของข้าศึก
2) ทําหน้าที่ตํารวจรักษาความสงบภายในท้องที่ร่วมกับพนักงานฝ่ายปกครองหรือตํารวจ
3) รักษาสถานที่สําคัญและการคมนาคม
4) ป้องกันจารกรรม สดับตรับฟังและรายงานข่าว
5) ทําการช่วยให้ความสะดวกแก่ฝ่ายทหารตามที่ทหารต้องการ และตัดทอนกําลังข้าศึก
6) เป็นกําลังสํารองส่วนหนึ่งที่พร้อมจะเพิ่มเติมและสนับสนุนกําลังทหารได้เมื่อจําเป็น

นอกจากนี้ยังมีหน้าที่ในการขับเคลื่อนนโยบายของรัฐบาล และกระทรวงมหาดไทย เช่น การปกป้องและเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย์ การรักษาอธิปไตยของชาติ การรักษาความสงบเรียบร้อยและความมั่นคงภายใน การพัฒนาและแก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนในการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) เป็นต้น โดยทำงานร่วมกับฝ่ายปกครอง ทหาร ตำรวจ ในการบำบัดทุกข์ บำรุงสุข ให้ประชาชนในทุกพื้นที่ของประเทศไทย

"ปวงข้า อส. ขอตั้งสัจจา จะปกป้องพารา จนสิ้นใจ"