วันอาทิตย์ ขึ้น 15 ค่ำ เดือนยี่ ปีจอ อัฐศก จุลศักราช 1128 ตรงกับวันที่ 4 มกราคม 2309 สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ขณะดำรงพระยศเป็นพระยาวชิรปราการ พร้อมด้วยกำลังทหารจำนวนน้อย ได้ตีฝ่าวงล้อมกองทัพพม่าที่ล้อมกรุงศรีอยุธยาออกไป เมื่อทหารพม่ารวบรวมกำลังไล่ติดตามมาถึง ณ บ้านพรานนก อำเภออุทัย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระองค์พร้อมด้วยทหารเอกคู่พระทัยอีก 4 นายได้ทำการรบบนหลังม้า ต่อสู้กับทหารพม่า 30 นายจนได้รับชัยชนะอย่างเด็ดขาด เหล่าทหารม้าของไทยจึงกำหนดให้วันที่ 4 มกราคมของทุกปีเป็นวันทหารม้า

บุคคลสำคัญอีกคนหนึ่งคือ พรานนก หรือ เฒ่าคำ ซึ่งเป็นผู้ช่วยจัดเสบียงอาหารให้กับกองทหารพระยาตากในระหว่างการทำสงครามกับทหารพม่าเพื่อกู้บ้านกู้เมืองทวงคืนความเป็นเอกราช ในปัจจุบันมีการสร้างรูปปั้นเพื่อเป็นเครื่องรำลึกถึงคุณงามความดี และความกล้าหาญของเหล่าบรรพบุรุษ ให้ประชาชนได้เคารพ ตั้งอยู่ที่หมู่บ้านพรานนก อำเภออุทัย

กองทัพบกไทย จึงได้ถือเอาวันที่ 4 มกราคม ของทุกปี เป็นวันทหารม้า โดยหน่วยงานทหาร และหน่วยราชการที่เกี่ยวข้องได้จัดงาน วันที่รำลึกทหารม้า ในเดือนมกราคม และจัดพิธีสักการะ อนุสรณ์พระเจ้าตากสินมหาราช ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นประจำทุกปี เพื่อรำลึกถึงคุณงามความดี ของเหล่าบรรพบุรุษผู้กล้า ที่ได้ประกอบคุณูปการอันใหญ่ยิ่งแก่ชาติบ้านเมือง ให้เหล่าลูกหลานมีผืนแผ่นดินได้อยู่อาศัย